‘We vatten beschermwaardigheid van het leven op als een fundamentele waarde, als fundament van en voorwaarde voor alle andere waarden.’ Zo lezen we in de nieuwe visietekst van het bestuur van de Broeders van Liefde over euthanasie. Maar even verder gaat het: ‘Hoe fundamenteel de beschermwaardigheid ook is, ze is niet absoluut in de zin dat ze a priori, dus in alle situaties, prioritair is ten opzichte van de andere waarden.’
Een schijnbaar subtiele nuance, verweven in een gewichtig ethisch discours. Maar in wezen gaat het om een koerswijziging die toelaat in katholieke instellingen wat voordien ondenkbaar was: euthanasie bij patiënten die psychisch lijden in een niet-terminale situatie. Is het dan plots toch beargumenteerbaar om euthanasie toe te laten? Lezen we echter bovenstaande woorden even opnieuw. Zeggen dat iets fundamenteel is, en daarna dat het niet fundamenteel is: dat noemen we een inconsistentie. Dat gaat niet samen; dat klopt niet. Eén van beiden is juist en de ander fout. Maar het verschil is wezenlijk: toelaten om iemand te doden of niet.
Een schijnbaar subtiele nuance, verweven in een gewichtig ethisch discours. Maar in wezen gaat het om een koerswijziging die toelaat in katholieke instellingen wat voordien ondenkbaar was: euthanasie bij patiënten die psychisch lijden in een niet-terminale situatie. Is het dan plots toch beargumenteerbaar om euthanasie toe te laten? Lezen we echter bovenstaande woorden even opnieuw. Zeggen dat iets fundamenteel is, en daarna dat het niet fundamenteel is: dat noemen we een inconsistentie. Dat gaat niet samen; dat klopt niet. Eén van beiden is juist en de ander fout. Maar het verschil is wezenlijk: toelaten om iemand te doden of niet.
‘De beschermwaardigheid van het leven is voor ons absoluut,’ houdt generaal overste Br. Stockman vol. Niemand mag euthanasie ondergaan, ook al lijdt hij zwaar onder psychische aandoeningen. In de lijn van de Kerk verzet hij zich fel tegen het besluit van het bestuur. Volgens Catholic News Service (CNS) contacteerde hij al het Vaticaan, dat onder toezicht van kardinaal-staatssecretaris Pietro Parolin een onderzoek heeft opgestart. Ook richtte Br. Stockman zich tot de Belgische Bisschoppenconferentie ‘om hun mening en een duidelijke verklaring te vragen.’
De ‘bijgestuurde visie’ is volgens het bestuur, dat voornamelijk uit leken bestaat, ‘gebaseerd op voortschrijdende reflectie.’ Terwijl de tekst schippert tussen de erkenning en relativering van de beschermwaardigheid, ontkent ze dat het hier niet zomaar om een menselijke redenering gaat. Het gaat om wat ons hart ten diepste aangeeft: dat ons leven zo goed als mogelijk beschermd en gekoesterd moet worden. Vooral bij lijden. Voor gelovigen krijgt dit nog een sterkere fundering: het gaat hier om een goddelijke wet. Het leven is een gave van God. Het is de mens gegeven om dat leven in liefde te leiden. Maar het is de mens niet gegeven dit leven te doden, zelfs bij lijden. Juist dan is het appel tot liefde het grootst. In de visietekst echter geen enkele referentie naar die christelijke bron.
Als reactie op de visietekst stelden Br. Stockman, Prof. De Dijn en psychiaters Dr. Marc Calmeyn en Dr. Marc Eneman een essay op, rond deze stelling: ‘De problemen die zich stellen bij euthanasie en psychisch lijden zijn uiteindelijk existentieel van aard. Existentiële problemen vragen existentiële oplossingen, in het leven zelf. Existentiële oplossingen die tot de dood leiden, zijn een contradictio in terminis’.
Naast de onderbouw van de visietekst is ook de bovenbouw wankel. Er worden daarin ‘bijkomende vormvereisten’ (naast de wettelijke vereisten voor euthanasie) geformuleerd. Dat ‘arts en patiënt mogen bepalen wat de meest aangewezen plaats is’, geeft al aan welk een bezorgdheid men moet hebben omtrent de traumatiserende invloed op medepatiënten in de psychiatrie. Ook het nut van een ‘voorafgaande toetsing’ door verschillende bevoegden wordt te niet gedaan door het feit dat de behandelend arts niet verplicht is met deze adviezen rekening te houden, aldus de visietekst. De procedure met bijkomende zorgvuldigheidscriteria, die de schijn geeft van extra behoedzaamheid, lijkt op die manier nutteloos.
Na een maand komt de officiële verklaring en fundamentele afkeuring van de bisschoppenconferentie: ‘We beseffen hoe moeilijk en delicaat de begeleiding kan zijn van mensen in zo een schrijnende situatie. Toch willen we als bisschoppen herhalen wat we reeds vroeger over euthanasie hebben verklaard. We kunnen evenmin akkoord gaan met de mogelijkheid om die toe te passen bij niet-terminale patiënten met een psychiatrische aandoening. We delen deze overtuiging met medeburgers over de ideologische grenzen heen.’ (PD)
De ‘bijgestuurde visie’ is volgens het bestuur, dat voornamelijk uit leken bestaat, ‘gebaseerd op voortschrijdende reflectie.’ Terwijl de tekst schippert tussen de erkenning en relativering van de beschermwaardigheid, ontkent ze dat het hier niet zomaar om een menselijke redenering gaat. Het gaat om wat ons hart ten diepste aangeeft: dat ons leven zo goed als mogelijk beschermd en gekoesterd moet worden. Vooral bij lijden. Voor gelovigen krijgt dit nog een sterkere fundering: het gaat hier om een goddelijke wet. Het leven is een gave van God. Het is de mens gegeven om dat leven in liefde te leiden. Maar het is de mens niet gegeven dit leven te doden, zelfs bij lijden. Juist dan is het appel tot liefde het grootst. In de visietekst echter geen enkele referentie naar die christelijke bron.
Als reactie op de visietekst stelden Br. Stockman, Prof. De Dijn en psychiaters Dr. Marc Calmeyn en Dr. Marc Eneman een essay op, rond deze stelling: ‘De problemen die zich stellen bij euthanasie en psychisch lijden zijn uiteindelijk existentieel van aard. Existentiële problemen vragen existentiële oplossingen, in het leven zelf. Existentiële oplossingen die tot de dood leiden, zijn een contradictio in terminis’.
Naast de onderbouw van de visietekst is ook de bovenbouw wankel. Er worden daarin ‘bijkomende vormvereisten’ (naast de wettelijke vereisten voor euthanasie) geformuleerd. Dat ‘arts en patiënt mogen bepalen wat de meest aangewezen plaats is’, geeft al aan welk een bezorgdheid men moet hebben omtrent de traumatiserende invloed op medepatiënten in de psychiatrie. Ook het nut van een ‘voorafgaande toetsing’ door verschillende bevoegden wordt te niet gedaan door het feit dat de behandelend arts niet verplicht is met deze adviezen rekening te houden, aldus de visietekst. De procedure met bijkomende zorgvuldigheidscriteria, die de schijn geeft van extra behoedzaamheid, lijkt op die manier nutteloos.
Na een maand komt de officiële verklaring en fundamentele afkeuring van de bisschoppenconferentie: ‘We beseffen hoe moeilijk en delicaat de begeleiding kan zijn van mensen in zo een schrijnende situatie. Toch willen we als bisschoppen herhalen wat we reeds vroeger over euthanasie hebben verklaard. We kunnen evenmin akkoord gaan met de mogelijkheid om die toe te passen bij niet-terminale patiënten met een psychiatrische aandoening. We delen deze overtuiging met medeburgers over de ideologische grenzen heen.’ (PD)